Διάσημα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκά και η ιστορία τους

Τέσσερα κοσμοπολίτικα χριστουγεννιάτικα γλυκά και ένα αποκλειστικά δικό μας είναι σημείο αναφοράς του γιορταστικού τραπεζιού για εκατομμύρια ανθρώπους. Τα συνοδεύουν θρύλοι και συμβολισμοί. Η ιστορία τους διαβάζεται και ως παραμύθι, αλλά η γεύση τους σημαίνει πραγματικά Χριστούγεννα…

Πανετόνε, το ιταλικό
Σύμφωνα με τον πιο γνωστό θρύλο, το 15ο αιώνα, στην Αυλή του Δούκα του Μιλάνου Λουδοβίκου Μαρία Σφόρτσα, ζούσε ο Ουγκέτο, ένα νεαρός που φρόντιζε τα γεράκια του άρχοντα. Και ερωτεύτηκε την ωραία κόρη ενός φούρναρη, την Αδαλγίσα. Όταν ο φούρναρης αντιμετώπισε διάφορες επαγγελματικές ατυχίες και η Αδαλγίσα αναγκάστηκε να κάνει όλη τη σκληρή δουλειά, ο Ουγκέτο προσφέρθηκε να βοηθήσει και επειδή φαίνεται πως ήταν δημιουργικός, πρόσθεσε βούτυρο στο ψωμί –που για να το αγοράσει πούλησε δύο από το ωραιότερα γεράκια του (ερωτευμένος ήταν!)– και μετά ζάχαρη, και μετά ζαχαρωμένα φρούτα και αυγά και, τέλος, μια παραμονή Χριστουγέννων, πρόσθεσε σταφίδες. Η επιτυχία ήταν τεράστια, ο Ουγκέτο και η Αδαλγίσα παντρεύτηκαν και από τότε όλος ο κόσμος τρώει το ωραίο γλυκό του ερωτευμένου Ουγκέτο.

Ένας άλλος θρύλος λέει πως κάποια παραμονή Χριστουγέννων ο μάγειρας του Δούκα του Μιλάνου Λουδοβίκου Μαρία Σφόρτσα ανακάλυψε έντρομος ότι το γλυκό που είχε ετοιμάσει για τους καλεσμένους, είχε καεί. Την κατάσταση έσωσε ο Τόνι, ένας μικρός παραγιός, που είχε φτιάξει με όσα υλικά είχαν περισσέψει του μάγειρα ένα γλυκάκι γι’ αυτόν και τους φίλους του, προσθέτοντας βούτυρο, αυγά και ζάχαρη. Ο δούκας και οι καλεσμένοι του ενθουσιάστηκαν και το «ψωμί του Τόνι» («Ιl pane del Toni», στα ιταλικά) που έγινε γρήγορα το κοσμαγάπητο Πανετόνε.

Πουτίγκα, η αγγλική
Η εγγλέζικη χριστουγεννιάτικη πουτίγκα είναι από τα γλυκά που τρώγονται μόνο μια φορά το χρόνο –όπως η δική μας βασιλόπιτα– και είναι το παραδοσιακό γλυκό τέλος στο εγγλέζικο χριστουγεννιάτικο δείπνο. Η «καριέρα» της άρχισε με τελείως διαφορετική μορφή, γύρω στο 14ο αιώνα: Ήταν μια πηχτή σούπα, από ζωμό βοδινού, πρόβατο, σπασμένο στάρι, σταφίδες, δαμάσκηνα κρασί και μπαχαρικά. Το 1595 ο χυλός αυτός εξελίχθηκε στην πλαμ πούτιγκ που θα πει πουτίγκα με δαμάσκηνα (αν και δεν περιέχει δαμάσκηνα πλέον), αφού είχε αποκτήσει πιο πηκτή μορφή με την προσθήκη κρόκων αυγού, ψωμιού, ξερών φρούτων, μπίρας ή αλκοόλ.

Την τιμητική της θέση στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι οφείλει στη βασίλισσα Βικτωρία, που κάνοντας το χατίρι στο σύζυγό της Αλβέρτο, μεγάλο λάτρη της πουτίγκας, του επέτρεψε να την «ενθρονίσει», φλεγόμενη και θεαματική, στο κέντρο του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Γύρω από την πουτίγκα υπάρχουν πολλά έθιμα. 

Λέγεται ότι πρέπει να περιέχει 13 υλικά, που συμβολίζουν τον Ιησού και τους μαθητές του, και κάθε μέλος της οικογένειας πρέπει να ανακατεύει την πουτίγκα με φορά από την Ανατολή προς τη Δύση προς τιμήν των τριών βασιλιάδων (των Τριών Μάγων) που ήρθαν να προσκυνήσουν τη γέννησή του Ιησού. Ένα άλλο έθιμο είναι να βάζουν ένα ασημένιο νόμισμα στην πουτίγκα (όπως βάζουμε εμείς το φλουρί στη βασιλόπιτα) και όποιος το βρει, θεωρείται ότι θα έχει τύχη, υγεία και πλούτο για όλο το χρόνο. 

Gingerbread man, το γερμανικό
Ο gingerbread man, δηλαδή το χαρακτηριστικό ανθρωπάκι από ζύμη αρωματισμένη με τζίντζερ, είναι από τις πιο γνωστές χριστουγεννιάτικες φιγούρες. Στην Ελλάδα δεν μας κάνει ίσως ιδιαίτερη αίσθηση, στους Ευρωπαίους όμως είναι μια εξαιρετικά οικεία φιγούρα, και το gingerbread (η ζύμη με τζίντζερ) είναι ένα βασικό υλικό για τα χριστουγεννιάτικα γλυκά. Ιδιαιτέρως στη Γερμανία, τα χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά στοιχεία από gingerbread είναι εξαιρετικής τέχνης και έχουν μακρά παράδοση: Το 17ο αιώνα, η Νυρεμβέργη θεωρείτο το κέντρο του τζίντζερμπρεντ λόγω των καταπληκτικών δημιουργιών που έφτιαχναν οι αρτοποιοί της – σπίτια, ανθρώπους, ζώα, διακοσμημένα πολλές φορές με χρυσό–, και το δικαίωμα για την παρασκευή του είχε αποκλειστικά η συντεχνία των εξειδικευμένων αρτοποιών.

Οι φιγούρες από gingerbread έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς όταν άρχισαν να παρουσιάζουν ήρωες από το παραμύθια των αδελφών Γκριμ και ιδιαιτέρως από το παραμύθι του Χάνσελ και της Γκρέτελ. Ειδικά ο gingerbread man φαίνεται πως εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αυλή της βασίλισσας Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας, η οποία έδωσε εντολή και έφτιαξαν ομοιώματα των αυλικών της από gingerbread! Το ότι πραγματικά είχε τη συνήθεια να αστειεύεται με τους αυλικούς της, δίνει σ’ αυτή την ιστορία μια αληθοφάνεια. 

Bασιλόπιτα, η ελληνική

Αυτό που γενικά είναι γνωστό για το έθιμο της κοπής της βασιλόπιτα είναι ότι κάποιος σκληρός και άπληστος εχθρός απειλούσε την πόλη Καισαρεία, ο Άγιος Βασίλειος ζήτησε από τους χριστιανούς να μαζέψουν ό,τι πολύτιμο είχαν για να τον εξευμενίσουν και όταν ο κίνδυνος αποσοβήθηκε επέστρεψε τα χρυσαμικά βάζοντάς τα μέσα σε ψωμάκια που τους μοίρασε. Αυτή η κάπως αόριστη εκδοχή πάντως προσωποποιείται και πιο ξεκάθαρα με ιστορικά γεγονότα: Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης πηγαίνοντας να πολεμήσει τους Πέρσες πέρασε από την Καππαδοκία και ζήτησε από τον Άγιο Βασίλειο να του δώσει δώρα ως δείγμα υποταγής.

Ο Άγιος του έδωσε τρία κρίθινα ψωμιά, ο Ιουλιανός εξεμάνη και «υποσχέθηκε» στον Άγιο πως όταν θα γύριζε από την Περσία νικητής, θα έκανε αντίποινα. Ο Άγιος Βασίλειος κάλεσε τους χριστιανούς να μαζέψουν ό,τι πολύτιμο είχαν ώστε να του θα δώσουν και να σωθούν. Καθώς ο Ιουλιανός επέστρεφε από την Περσία, ο Άγιος Βασίλειος είδε όραμα πως η Θεοτόκος έστειλε τον Άγιο Μερκούριο να σκοτώσει τον άπιστο Βασιλιά. Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης σκοτώθηκε πριν φτάσει στην Καισαρεία επιστρέφοντας νικημένος από την Περσία το 363 μ.Χ. Οι χριστιανοί μοιράστηκαν το 1/3 όσων είχαν μαζέψει, ενώ τα υπόλοιπα 2/3 χρησιμοποιήθηκαν για να φτιαχτούν πτωχοκομεία, νοσοκομεία, σχολεία και γηροκομεία.

Bûche de Noël.Ο Xριστουγεννιάτικος γαλλικός κορμός

Ο κορμός αυτός αποτελεί μέρος της Γαλλικής Χριστουγεννιάτικης παράδοσης.Αφράτο και σοκολατένιο, είναι τέλεια επιλογή για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Οι ρίζες της παράδοσης αυτού του νοστιμότατου γλυκού της Γαλλικής ζαχαροπλαστικής βρίσκονται στην Κελτική παράδοση.
Την μέρα αυτή οι Κέλτες έψαχναν για ένα κορμό δέντρου από οξιά, δρυ, φτελιά ή κερασιά για να τον κάψουν στο τζάκι (παρόμοιο έθιμο με το δικό μας "χριστόξυλο").
Ήταν ένα σύμβολο της αναγέννησης του Ήλιου και το τέλος του Χειμώνα.

Το έθιμο ενσωματώθηκε στην Χριστιανική θρησκεία και έγινε περισσότερο εξεζητημένο.
Άρχισε να χάνεται όταν τα τζάκια αντικαταστάθηκαν από σόμπες και εξαφανίσθηκαν τα μεγάλα τζάκια. Ο μεγάλος κορμός αντικαταστάθηκε από ένα μικρότερο κομμάτι και το τοποθετούσαν στο τραπέζι, ανάμεσα από διάφορα καλούδια για κεράσματα. Ήταν αυτό το κομμάτι ξύλου που μετασχηματίσθηκε στο υπέροχο γλυκό "κορμός".

πηγη:athinorama.gr,Άρτεμις Τζίτζη/glykokyriakis.gr