Ζαγοροχώρια:Τα υπέροχα,καρτποσταλικά χωριά των Ιωαννίνων

Το πασπαλισμένο με χρυσόσκονη Δυτικό Ζαγόρι: το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο, η Αρίστη και ο Βίκος, με την συγκλονιστική του θέα στην χαράδρα –εκείνη που δεν υπάρχει πουθενά αλλού. 

Η ήρεμη δύναμη του Ανατολικού Ζαγορίου: η πανέμορφη Βωβούσα στις όχθες του Αώου, τα γραφικά χωριά της κοιλάδας του Βάρδα με τους νερόμυλους, ο Καστανώνας και η Ιτέα με τα τοξωτά γεφύρια. 

Η απαράμιλλη ομορφιά των κεντρικών χωριών, αυτή που κάποτε ορκιστήκαμε πως θα κρατούσαμε μυστική: το Δίλοφο, το Κεπέσοβο, οι Κήποι και το Τσεπέλοβο, όμως, παραήταν όμορφα για να μείνουν κρυφά. Υπάρχει περίπτωση να διαλέξεις πλευρά στον παράδεισο;

Μονοδένδρι

Το Ζαγόρι είναι μία από τις πιο δημοφιλείς για τουρισμό περιοχές της ορεινής Ελλάδας. Πρόκειται για μία μεγάλη έκταση που βρίσκεται στην Ήπειρο και πιο συγκεκριμένα στο βορειοανατολικό κομμάτι του Ν. Ιωαννίνων.
Το τοπωνύμιο Ζαγόρι ετυμολογικά προέρχεται από το σλαβικό «Ζα Γκόρα» (За Гора) που σημαίνει «πίσω από το βουνό». Ή πιο σωστά «ο τόπος πέρα από το βουνό». Τώρα θα πει κανείς και ποιο είναι δηλαδή αυτό το βουνό; Μα προφανώς το Μιτσικέλι! Αν βρεθούμε στα Γιάννενα, και κατεβούμε κάτω στο μόλο, απ’ όπου αναχωρούν τα καραβάκια για το νησάκι της λίμνης, θα διαπιστώσουμε ότι απέναντι στο βάθος υψώνεται το βουνό Μιτσικέλι. 

Ε! λοιπόν, πίσω από το βουνό αυτό βρίσκονται τα Ζαγοροχώρια.

Τα Ζαγοροχώρια είναι ένα σύμπλεγμα από 52 χωριουδάκια, που βρίσκονται στο Ζαγόρι. Αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με πολλά κοινά αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία. Τα περισσότερα έχουν ανακηρυχθεί παραδοσιακοί οικισμοί. Είναι χτισμένα σύμφωνα με τη ζαγορίσια λαϊκή κουλτούρα, στην οποία δεσπόζουσα θέση κατέχουν πρωτίστως η πέτρα και δευτερευόντως το ξύλο. 

Αυτό είναι απόλυτα λογικό, αν αναλογιστούμε ότι στο τμήμα αυτό της Πίνδου η πέτρα αφθονεί! Τα πάντα είναι πετρόχτιστα: σπίτια, αρχοντικά, σκεπές, καμινάδες, αυλές, φράχτες, πεζούλες, καλντερίμια, βρύσες, πηγάδια, εκκλησίες, καμπαναριά, σχολεία, πλατείες, δρόμοι, γεφύρια και οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς! Το έδαφος είναι άγονο, τραχύ και δύσβατο. 

Στο επιβλητικό φυσικό τοπίο κυριαρχούν τα πανύψηλα βουνά, οι άγριες χαράδρες, τα βαθιά φαράγγια, τα απύθμενα σπηλαιοβάραθρα, τα ορμητικά ποτάμια, οι αλπικές λίμνες, οι εντυπωσιακοί καταρράκτες και τα απάτητα δάση, ενώ απουσιάζουν σχεδόν παντελώς (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) τα χωράφια και οι καλλιέργειες.

Μικρό Πάπιγκο

Στα Ζαγοροχώρια σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση αρκετές δεκάδες παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια, αδιάψευστοι μάρτυρες της αυθεντικής ζαγορίτικης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Άλλα από αυτά είναι εύκολα προσεγγίσιμα και άλλα δύσκολα. 

Άλλα είναι μονότοξα, άλλα δίτοξα και άλλα τρίτοξα. Τα περισσότερα από αυτά κατασκευάσθηκαν το 19ο αι., υπάρχουν και κάποια ακόμη παλαιότερα, του 18ου αι. Το καθένα έχει τη χάρη του, την ομορφιά του και τη γοητεία του. 

Επιβάλλεται να περπατήσουμε πάνω σε κάποιο από αυτά τα αριστουργήματα για να πάρουμε μια μικρή γεύση του πώς διεξαγόταν παλαιότερα η επικοινωνία ανάμεσα στα χωριά. Όχι βέβαια με αυτοκίνητα, αλλά με μουλάρια! Μέσα στην παγωνιά, το χιόνι, τη βροχή και τη λάσπη…

Τα Ζαγοροχώρια την περίοδο της ακμής τους έφτασαν να κατοικούνται από 40.000 μόνιμους κατοίκους. Δυστυχώς όμως ακολούθησαν η βιομηχανική επανάσταση, οι συνεχείς πόλεμοι του 20ού αι., η αστυφυλία και τελικά η εγκατάλειψη, όχι μόνο του Ζαγορίου, αλλά και ολόκληρης σχεδόν της ορεινής Ελλάδας. 

Σήμερα συνολικά στα Ζαγοροχώρια κατοικούν μόνιμα περίπου 3.000 άνθρωποι.

Με την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή, πλέον σχεδόν όλα τα χωριά έχουν αποκτήσει ανεπτυγμένες υποδομές για τη φιλοξενία των επισκεπτών. Τα περισσότερα χωριά διαθέτουν παραδοσιακούς πέτρινους ξενώνες, ταβερνάκια που σερβίρουν τοπικές λιχουδιές (σπεσιαλιτέ της περιοχής οι ζαγορίσιες πίτες!), καφενεία, καταστήματα που πωλούν παραδοσιακά ντόπια προϊόντα, μέλι, ξυλόγλυπτα κλπ.

Δίλοφο

Στο Ζαγόρι βρίσκεται και το φαράγγι του Βίκου, που θεωρείται ένα από τα βαθύτερα στον κόσμο. Έχει μήκος περίπου 12 χλμ. και μέγιστο βάθος περίπου 950 μ. Στο βάθος της χαράδρας κυλάει ο ποταμός Βοϊδομάτης, ο οποίος στο μεγαλύτερο τμήμα του είναι εποχιακός, δηλαδή στεγνώνει το καλοκαίρι.

Η διάσχιση του φαραγγιού αυτού είναι πολύ δημοφιλής σε ορειβάτες και πεζοπόρους, τόσο ημεδαπούς όσο και αλλοδαπούς. Η συνηθέστερη διαδρομή αρχίζει από το μοναστήρι της Αγ. Παρασκευής κοντά στο Μονοδένδρι και τελειώνει κοντά στο χωριό Βίκος. Εννοείται ότι μέσα στο φαράγγι δεν επιτρέπονται ανθρώπινες δραστηριότητες εκτός της πεζοπορίας.

Ακόμη κι αν αφιερώσεις εβδομάδες στην εξερεύνησή της περιοχής δύσκολα μπορείς να πεις με το χέρι στην καρδιά πως τα γνωρίζεις όλα. Γιαυτό και οι ντόπιοι λένε συνήθως ότι στο Ζαγόρι κανένας δεν πηγαίνει για μία μόνο φορά. Όλοι κάποτε επιστρέφουν.

Είναι πολύ δύσκολο να καταλήξεις στα χωριά που σου αρέσουν περισσότερο, στις γεύσεις που κουβαλάς μαζί σου γυρνώντας από κάθε ταξίδι εκεί, στις διαδρομές που θα ήθελες να κάνεις ξανά και ξανά, και στους ξενώνες στους οποίους θα ήθελες να επιστρέφεις μετά τις διαδρομές αυτές. Γι’ αυτό η λίστα που ακολουθεί είναι καθαρά υποκειμενική.

Τα πιο… καρτποσταλικά χωριά

Μικρό Πάπιγκο 

Ή, για να είμαστε ειλικρινείς, και τα δύο… Πάπιγκα, Μικρό και Μεγάλο. Εντυπωσιακά πέτρινα σπιτάκια, σκεπασμένα με τη χαρακτηριστική σκούρα γκρίζα ηπειρώτικη πλάκα, μαγευτική φύση να τα αγκαλιάζει, πέτρινες βρύσες, λιθόκτιστα καλντερίμια να ελίσσονται ανάμεσα σε περιποιημένες αυλίτσες έχουν και τα δύο. Απλά, το Μικρό Πάπιγκο έχει λίγο λιγότερη από την «εμπορικότητα» του μεγάλου αδελφού του, λίγο περισσότερο ιντελεκτουέλ ατμόσφαιρα και λίγο ωραιότερη θέα στις χιονισμένες κορυφές της Γκαμήλας. Γι’ αυτό κι εμείς με τη σειρά μας του έχουμε λίγο μεγαλύτερη αδυναμία.

Κήποι

Το «χωριό των γεφυριών» πλαισιώνεται από τέσσερα υπέροχα τοξωτά ηπειρώτικα γεφύρια –κι αυτή είναι μόνο η πρώτη θαυμάσια εικόνα από τις διαδοχικές θαυμάσιες εικόνες του χωριού. Εντυπωσιακά πέτρινα αρχοντικά, μισοκρυμμένα πίσω από βλάστηση που οργιάζει, αμφιθεατρικά κτισμένα στο διάσελο ανάμεσα στην Γκαμήλα και το Μιτσικέλι, πετρόχτιστα δρομάκια και μικροσκοπικές πλατείες συνθέτουν ένα χωριό χάρμα οφθαλμών στο Κεντρικό Ζαγόρι.

Βωβούσα 

Βωβούσα 

Κτισμένη στις όχθες του Αώου, στο low profile Ανατολικό Ζαγόρι, η πνιγμένη στο πράσινο Βωβούσα είναι ένα από τα γοητευτικότερα «μυστικά» Ζαγοροχώρια. Οι κατακόκκινες κεραμιδοσκεπές της που αγκαλιάζουν τα χαμηλά πέτρινα σπιτάκια σπάνε τη συμφωνία του πράσινου που πλαισιώνει τα κρυστάλλινα νερά του ποταμού, ο οποίος κυλά στο κέντρο της. Από τα σημαντικότερα αξιοθέατα, το πέτρινο μονότοξο γεφύρι που ενώνει τις δύο όχθες του, και το οποίο χρονολογείται από το 1748.

Δίλοφο 

Έχει κάψει καρδιές ως το ομορφότερο χωριό του Ζαγορίου, κι όχι άδικα: κτισμένο σε υψόμετρο 860 μέτρων, επάνω σε δύο λόφους, με περισσότερα από εκατό εντυπωσιακά αρχοντικά και μια πλατεία βγαλμένη από εικονογράφηση παιδικού βιβλίου. Από εδώ ξεκινούν και τα τρία λιθόκτιστα δρομάκια του χωριού, που οδηγούν στις τρεις γειτονιές του: επάνω, κάτω και πέρα μαχαλά. Τα αυτοκίνητα μένουν αυστηρά στην είσοδο του χωριού, κι η ησυχία του δάσους που το περιστοιχίζει τα βράδια είναι ονειρική.

Καπέσοβο

Καπέσοβο 

Κτισμένο σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, το γλυκύτατο χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου είναι ένας έρωτας με την πρώτη ματιά. Επιβλητικά αρχοντικά, λιθόκτιστα καλντερίμια που σε προκαλούν να τα ανέβεις –η απότομη πλαγιά που φιλοξενεί το χωριό κάνει την ανάβαση πράγματι πρόκληση– βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες για στάσεις: πότε για να θαυμάσεις μια εντυπωσιακή, πέτρινη εννοείται, εκκλησία, πότε για να αράξεις στην πανέμορφη πλατεία, πότε για να ξεστρατίσεις προς ένα ακόμη «σημείο με θέα», από τα δεκάδες σηματοδοτημένα με μικρές ξύλινες ταμπέλες, που αγναντεύουν από ψηλά το φαράγγι του Βίκου.

Οι πιο ειδυλλιακές διαδρομές

- Στα μονοπάτια που ξεκινούν από την Βωβούσα και οδηγούν στην καρδιά του απλά μαγευτικού εθνικού δρυμού της Βάλια Κάλντα, και στο επίσης καταπράσινο Αρκουδόρεμα –όπου ναι, ζει ακόμα η καφέ αρκούδα της Πίνδου. Δείτε  λεπτομέρειες για όλες τις διαδρομές εδώ.

- Στο μονοπάτι των μονοπατιών, εκείνο που συνδέει το Μικρό Πάπιγκο με το καλά οργανωμένο καταφύγιο της Αστράκας στο υψόμετρο των 1950 μέτρων (τηλέφωνο επικοινωνίας: 6973223100), την θρυλική Δρακόλιμνη και την κορυφή της Γκαμήλας. Οι διαδρομές είναι μαγευτικές, αλλά δεν ενδείκνυνται για αρχάριους: υπολογίστε ότι το καταφύγιο απέχει από το Μικρό Πάπιγκο περί τις τρεις ώρες περπάτημα - ανάβαση, η Δρακόλιμνη από το καταφύγιο περίπου μιάμιση ώρα και η κορυφή της Γκαμήλας από το καταφύγιο περί τις δυόμιση ώρες. Σε κάθε περίπτωση, ζητήστε πληροφορίες από τους ντόπιους, καθότι οι καιρικές συνθήκες ενίοτε δυσχεραίνουν την ανάβαση. Δείτε  αναλυτικά όλες τις διαδρομές εδώ.

- Στα μονοπάτια που ξεκινούν από τα δημοφιλή χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου, Βίτσα και Μονοδένδρι, για να καταλήξουν στον πυρήνα του ομορφότερου, ίσως, εθνικού δρυμού της Ελλάδας, εκείνον του Βίκου - Αώου.  

- Με βάρκες του rafting στα κρυστάλλινα (τόσο από άποψη διαύγειας όσο και θερμοκρασίας) νερά του Βοϊδομάτη, περνώντας μέσα από φυσικά τοπία που θα σας κάνουν να πιστέψετε πως βρίσκεστε σε άλλη χώρα –αν όχι σε άλλον πλανήτη. Εταιρείες διοργανώνουν rafting και άλλες δραστηριότητες στον Βοϊδομάτη, αλλά και τον Αώο.

πηγη:travelstyle.gr/in2life.gr/Ηρώ Κουνάδη