Ταξιδιωτικές προτάσεις για να γιορτάσετε το Πάσχα στην Ελληνική ύπαιθρο

Σχεδιάστε τις ανοιξιάτικες εκδρομές σας με αιτία αγαπημένους τόπους με μοναδικά έθιμα.

ΜΥΚΟΝΟΣ

Η κατάνυξη ειναι προαιρετική

Πάντα υπάρχει μια καλή δικαιολογία για να επισκεφτεί κανείς τη Μύκονο - και το Πάσχα είναι μία από τις καλύτερες, ιδιαίτερα όταν πέφτει αργά την άνοιξη και... αγκαλιάζεται με την Πρωτομαγιά. Θα την απολαύσετε στην πιο πράσινη, λουλουδιασμένη και ευωδιαστή στιγμή της χρονιάς, λίγο πριν από τη μεγάλη ξεραΐλα του καλοκαιριού. Συχνά τη Μεγάλη Παρασκευή συννεφιά και σταγόνες βροχής συνοδεύουν τον Επιτάφιο.

Φροντίστε εγκαίρως για κατάλυμα, αφού πρώτα αποφασίσετε αν θα περάσετε τις μέρες σας στη γεμάτη κόσμο Χώρα ή θα μείνετε, αν έχετε αυτοκίνητο, σε κάποια από τις σχετικά «κεντρικές» παραλίες (Ορνός, Παράγκα, Πλατύς Γιαλός), όπου τα ξενοδοχεία είναι ήδη ανοιχτά και τα ολοήμερα beach clubs πιάνουν δουλειά από τις... 10 το πρωί.

Η ακολουθία του Επιταφίου στη Χώρα είναι ενδιαφέρουσα, γιατί, αντί να την ακολουθήσετε, μπορεί να σας... ακολουθεί. Τα στενά σοκάκια της πόλης τα περιδιαβαίνουν τέσσερις διαφορετικοί Επιτάφιοι, μέχρι να συναντηθούν στο λιμάνι, πριν χωρίσουν ξανά. Τιμήστε τη νηστεία με θαλασσινά στη Ρόκα, πάνω από το λιμάνι, δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Για αναστάσιμη λειτουργία ανεβείτε στην Παναγία την Τουρλιανή στην Ανω Μερά και μετά το «Χριστός Ανέστη» απλώς καθίστε στις καρέκλες των εστιατορίων της πλατείας και περιμένετε (με υπομονή) να σερβιριστείτε μαγειρίτσα. Εναλλακτικά, προτιμήστε το -ακόμα πιο «μοναχικό»- Μοναστήρι στο Παλιόκαστρο. 

Αν η Ανάσταση σας βρει στη Χώρα, ετοιμαστείτε για μεγαλοπρεπές ξενύχτι - όλα τα κλαμπ της πόλης δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, που σηματοδοτεί και την επίσημη έναρξη της σεζόν. Αρχίστε τη νύχτα -και τελειώστε την, αν θέλετε- με ποτήρια σαμπάνιας και χορό στα εμβληματικά Αστρα. Ενδιαμέσως, όλη η πόλη είναι ένα τεράστιο, αδιάκοπο πάρτι για όλες τις ηλικίες, τα βαλάντια και τις προτιμήσεις.

Την Κυριακή του Πάσχα κοντά στο σούρουπο, αν δεν έχετε «κάψει» τα εγκεφαλικά σας κύτταρα, μην ξεχάσετε να «κάψετε» τον Ιούδα στη Χώρα, παρέα με τους ντόπιους.

Όπου και αν πάτε αλλά και ό,τι και αν θελήσετε, από ξαπλώστρα μέχρι... στασίδι, φροντίστε να κάνετε κρατήσεις και τηλεφωνικές επιβεβαιώσεις. Γίνεται χαμός!

KEΡΚΥΡΑ

Κανάτια μετά μουσικής

«Τα σπάνε» οι Κερκυραίοι το Πάσχα! Αφενός κυριολεκτικά, με το φημισμένο και αποκλειστικά δικό τους έθιμο των μπότηδων, που έχει τις ρίζες του στην Ενετοκρατία και συνδέεται με το ευαγγελικό χωρίο «Συ δε Κύριε, ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως». Μόλις, λοιπόν, τελεσθεί η πρώτη Ανάσταση, δηλαδή κατά τις 12 το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, πετάνε από τα μπαλκόνια στους δρόμους της Πόλης τους μπότηδες (πήλινα κανάτια, στολισμένα με κόκκινη κορδέλα και γεμάτα νερό για να κάνουν ακόμα μεγαλύτερο κρότο). Ακολουθούν οι φημισμένες κερκυραϊκές φιλαρμονικές παίζοντας το εμβατήριο «Μη φοβάστε, Γραικοί».

Έχει προηγηθεί φυσικά η Μ. Παρασκευή, καθ’ όλη τη διάρκεια της οποίας βγαίνουν σε διαφορετικές ώρες οι Επιτάφιοι. Ο τελευταίος, μάλιστα, και πιο επιβλητικός μένει για το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και είναι αυτός του Αγίου Σπυρίδωνα. Οι φιλαρμονικές συνεχίζουν να πρωτοστατούν φυσικά και το βράδυ της Ανάστασης, κατά το οποίο η επάνω πλατεία βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο με τυμπανοκρουσίες, πυροτεχνήματα, εύθυμα εμβατήρια και ανάλογη διάθεση από τον κόσμο στους δρόμους. Την Κυριακή του Πάσχα οι ενορίες συνεχίζουν με την περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως -με τη συνοδεία των φιλαρμονικών ασφαλώς-, ενώ εμφανίζονται χορευτικά συγκροτήματα και το κέφι είναι... ασίγαστο. Η ύπαιθρος και τα χωριά της Κέρκυρας βιώνουν πιο ήσυχα τις μέρες του Πάσχα. Αλλά ακόμα και στο πιο μικρό και απομακρυσμένο χωριό, όλο και κάποιο κεραμικό θα σπάσει με την πρώτη Ανάσταση. Τη Δευτέρα του Πάσχα πραγματοποιούνται λιτανείες και δεήσεις σε όλα σχεδόν τα χωριά του νησιού. 

ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Για γερά ποτήρια

«Όντε νηστεύω το νερό, ρακή βάνω και πίνω», λέει μια κρητική μαντινάδα. Και ανταποκρίνεται πλήρως στις πασχαλινές συνήθειες των Κρητικών, αφού, παρά την πολυήμερη νηστεία την οποία τηρούν πιστά (απέχουν ακόμη και από τα χαρτοπαίγνια), προφανώς δεν... νηστεύουν τη ρακή! Τη Μεγάλη Πέμπτη, στα χωριά του νομού Ηρακλείου κατασκευάζονται εντυπωσιακά στεφάνια που κρεμιούνται στον Σταυρό, ενώ τη Μεγάλη Παρασκευή όλοι οι νέοι ξεχύνονται στα βουνά για να μαζέψουν τα χηνοπόδια - με τα οποία θα φτιάξουν τη μεγάλη φουνάρα της Ανάστασης (σ.σ. φωτιά όπου θα καεί ο Ιούδας). 

Οι γυναίκες στολίζουν τον Επιτάφιο, που το βράδυ διασχίζει κάθε χωριό, για να τον προσκυνήσουν οι νοικοκυραίοι κάθε σπιτιού. Οι περισσότεροι έχουν μάλιστα στημένο το τραπέζι για το κέρασμα: άγρια αγκινάρα -ωμή με λεμόνι-, χοχλιοί, φέτες πορτοκάλι, ελιές, λούπινα, χταπόδι ξιδάτο και ένας δίσκος γεμάτος σφηνοπότηρα με ρακή περιμένουν τον κόσμο στο πλαίσιο της περίφημης κρητικής φιλοξενίας, κρατώντας... δέσμιους πολλούς από τους ακολούθους του Επιταφίου! 

Ατμοσφαιρική είναι η Μεγάλη Παρασκευή και στην πρωτεύουσα του νομού, αφού όλοι οι Επιτάφιοι συναντιούνται στην καρδιά της παλιάς πόλης, δίπλα στα Λιοντάρια, ενώ αργότερα τα ουζερί γεμίζουν ασφυκτικά. Η Ανάσταση γίνεται πανηγυρικά με το κάψιμο του «Γιούδα», ενώ η Κυριακή του Πάσχα περιλαμβάνει το μεγαλύτερο πιθανότατα φαγοπότι με πρωταγωνιστή το... κρέας στη χώρα (ίσως μόνο η Ρούμελη να το συναγωνίζεται). Κατσίκια «αντικριστά», αρνιά στη σούβλα, κοκορέτσια ψήνονται και καταναλώνονται πριν φτάσουν καν στο τραπέζι και σε αδιανόητες ποσότητες. Οι παρέες εναλλάσσονται από σπίτι σε σπίτι, οι μουσικοί με τα όργανα το ίδιο και τα γλέντια δεν τελειώνουν πριν... τελειώσει η ρακή. Αλλά αυτή δεν τελειώνει ποτέ! 

ΣΚΙΑΘΟΣ

Επιτάφιος after hours

Τη νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής, η Σκιάθος ξαγρυπνά. Όχι στα διάσημα μπαρ που κάνουν το νησί να φημίζεται για την έντονη νυχτερινή ζωή του, αλλά για χάρη του Επιταφίου, η περιφορά του οποίου ξεκινά γύρω στις 3.30 π.μ., ακολουθώντας πιστά το τυπικό του Αγίου Ορους. Στις αυλές στέκονται άνθρωποι με αναμμένα κεριά και τα καλντερίμια μυρίζουν λιβάνι, αφού όλα τα σπίτια θυμιατίζουν. Οι Επιτάφιοι της Παναγίας Λιμνιάς και των Τριών Ιεραρχών διασχίζουν τα σοκάκια της πόλης, καθώς ψάλλονται τα Εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής, και επιστρέφουν στις ενορίες τους στις 5.30 τα ξημερώματα. 

Τότε, για να μπουν στις εκκλησίες, διαδραματίζεται η αναπαράσταση του «Αρατε πύλες», κατά την οποία ο ιερέας νικά το κακό (ως Ιησούς) και καταφέρνει να ανοίξει την εξώθυρα του ναού. Στη Μονή Ευαγγελιστρίας η ακολουθία του Επιταφίου γίνεται νωρίς, αν δεν θέλετε να ξενυχτήσετε.

Οσο για την Ανάσταση, γίνεται παντού με τον γνωστό εορταστικό τρόπο. Οι Σκιαθίτες περηφανεύονται ότι παραλαμβάνουν το Αγιο Φως από τους πρώτους στην Ελλάδα χάρη στη χορηγία ιδιωτικού τζετ από ντόπιο εφοπλιστή. Το υποδέχονται με τιμές στο αεροδρόμιο και το συνοδεύουν έως την εκκλησία. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να μείνετε μέχρι τη Δευτέρα του Πάσχα, οπότε διοργανώνονται, προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου, ιππικοί αγώνες. Φέτος δεν έχει ακόμα αποφασιστεί το σημείο, καθώς στη λίμνη δίπλα στο ξωκλήσι του Αγίου γίνονται έργα.

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΔΡΟΜΟΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Στην Πάρο δραματοποιούν τα Πάθη του Χριστού, στη Θεσπρωτία παίζουν μουσική για τους νεκρούς, στη Φολέγανδρο η Παναγία μπαίνει σε κάθε σπίτι, ενώ στην Υδρα ο Επιτάφιος φέρνει ευλογία στα νερά.

ΠΆΤΜΟΣ

Μυστικός δείπνος κάθε χρόνο
Η αναπαράσταση της Πάτμου αφορά τον Μυστικό Δείπνο και την Τελετή του Νιπτήρα, που πραγματοποιούνται τη Μεγάλη Πέμπτη στη Χώρα εδώ και πάνω από τετρακόσια χρόνια. Κατά την τελετή, ο ηγούμενος της Μονής του Ιωάννη Θεολόγου, συμβολίζοντας τον Ιησού Χριστό, ραντίζει το δεξί πόδι καθενός από τους 12 μαθητές του Χριστού -τους οποίους αναπαριστούν οι μοναχοί-, σε απόλυτα θρησκευτικό κλίμα, πότε μέσα σε κατανυκτική σιωπή και πότε με ψαλμωδίες. Ακολουθεί πομπή, η οποία συμβολίζει την πορεία του Ιησού προς τον κήπο της Γεθσημανής. 

Ενδιαφέρον έχουν και οι Επιτάφιοι, τους οποίους οι νοικοκυρές ραίνουν με ανθόνερο, αλλά και όλη η Μεγάλη Εβδομάδα (τη Μεγάλη Τετάρτη, για παράδειγμα, οι ιερείς αλείφουν συμβολικά τους πιστούς με αγιασμένο λάδι). Ξεχωριστή είναι και η «Δεύτερη Ανάσταση» που γίνεται στο μοναστήρι το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, αφού κατά τη διάρκεια της λειτουργίας το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά διαφορετικές γλώσσες. Οχι βέβαια πως λείπουν οι χοροί από το νησί της Αποκάλυψης. Εκτός από τα γλέντια των ντόπιων, στήνεται τραπέζι την Κυριακή του Πάσχα, το οποίο περιλαμβάνει πασχαλινά εδέσματα και τοπικούς χορούς. Ο όλος εορτασμός ολοκληρώνεται στην Πάτμο την Τρίτη μετά το Πάσχα, την αποκαλούμενη Νέα Τρίτη, με την περιφορά των εικόνων τόσο του ονομαστού μοναστηριού (στην πλατεία Αγίας Λεβιάς) όσο και των ενοριών, οπότε και ευλογούνται όλα τα σπίτια.

ΠΑΡΟΣ

Ο Χριστός ξανά-σταυρώνεται στη Μάρπησσα

Στη Μάρπησσα της Πάρου, κατά την περιφορά του Επιταφίου, οι ντόπιοι βιώνουν μαζί με τον Χριστό τα Πάθη.

Η πομπή σταματά σε 12 σημεία, σε καθένα από τα οποία συνολικά 200 άτομα αναπαριστούν διάφορες σκηνές από τη ζωή και τα πάθη του Χριστού: την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Ορος των Ελαιών, τη μετάνοια της Μαγδαληνής, τον Μυστικό Δείπνο, τον απαγχονισμό του Ιούδα, τη Σταύρωση κ.ά. Το ίδιο δρώμενο γίνεται πλέον και στα χωριά Μάρμαρα, Πρόδρομος Λεύκες και Ασπρο Χωριό, αν και η Μάρπησσα είναι η πρώτη που το ξεκίνησε από το 1924. Ενδιαφέρον στην Πάρο έχει και η δεύτερη Ανάσταση, που γίνεται την Κυριακή του Πάσχα το απόγευμα, στη Νάουσα. Η περιφορά της εικόνας της Παναγίας καταλήγει στο γραφικό λιμανάκι, όπου έχει στηθεί πασχαλινό γλέντι από το πρωί και η υποδοχή της γίνεται με αμέτρητα βαρελότα. Δεύτερη ανάσταση και Γιορτή της Αγάπης με ανοιχτό γλέντι γίνεται την Κυριακή και στη Μάρπησσα, ενώ στον Πρόδρομο και σε άλλα χωριά μπορείτε να παρακολουθήσετε το κάψιμο του Ιούδα. 

ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ

Μια Παναγιά Πόρτα-Πόρτα

«Φολεγανδρίτισσά μου Παναγιά, μεγάλη Σου η χάρη...» λέει το τραγούδι για την προστάτιδα της Φολεγάνδρου, που τις μέρες του Πάσχα έχει την τιμητική της. 

Η μεγάλη ασημένια εικόνα της Παναγίας (που για τις περιστάσεις συνήθως είναι στολισμένη με φρέσκα κοκκινωπά λουλούδια) κατηφορίζει μέχρι το λιμάνι του Καραβοστάση, για να ευλογήσει ακόμη και τις βάρκες: υποβασταζόμενη από νεαρούς, η εικόνα μπαίνει στα καΐκια, πάει βαρκάδα στον γιαλό συνοδεία πιστών, μέχρι να έρθει η ώρα να επιστρέψει, όπως λένε οι Φολεγανδρίτες, «σπίτι της» (δηλαδή στη λευκή εκκλησία που φέρει το όνομά της, στο βράχο πάνω από τη Χώρα). Εχουν προηγηθεί δύο ημέρες (Κυριακή και Δευτέρα του Πάσχα), όπου η Παναγία έχει ευλογήσει κάθε κατοικία ή αγροικία του Κάστρου και της Ανω Μεριάς. Η συμμετοχή του πληθυσμού σε όλα αυτά είναι κάτι παραπάνω από ενθουσιώδης. Ετοιμάζουν γαλατόπιτες, μελόπιτες, τσουρέκια και κερνούν συγγενείς, φίλους και αγνώστους, κάνοντας τον επισκέπτη να νιώθει πιο άνετα απ’ ό,τι αισθάνεται ακόμα και στο σπίτι του. 

ΥΔΡΑ

«Αμφίβιος» επιτάφιος

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευλογία από το να είναι προχωρημένη άνοιξη με τα αγριολούλουδα ανθισμένα και να βρεθείτε στην Υδρα. Τα επτά μοναστήρια της (η λιγότερο γνωστή πτυχή της) είναι μια πολύ καλή αιτία ή αφορμή για να περπατήσετε στα σοκάκια και στις πλαγιές της. 

Το Μοναστήρι της Ζούρβας και αυτό του Προφήτη Ηλία συγκεντρώνουν τον πιο πολύ κόσμο, ειδικά κατά τη Σταύρωση τη Μ. Πέμπτη. Η πιο ξεχωριστή στιγμή του τελετουργικού είναι όταν ο Επιτάφιος της ενορίας του Αη Γιάννη στο Καμίνι φτάνει στο λιμανάκι και μπαίνει στη θάλασσα για να φέρει ευλογία στα νερά, στους σφουγγαράδες και τους ναυτικούς. Στη συνέχεια όλοι οι Επιτάφιοι συναντιούνται στο γοητευτικό λιμάνι του νησιού, όπου, μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός γεμίζει βεγγαλικά, ενώ τα φωταγωγημένα πλοία συμπληρώνουν με τις σειρήνες τους και με φωτοβολίδες το ηχητικό και χρωματικό πανδαιμόνιο. Τραντάζεται ο τόπος και ο εορτασμός της Ανάστασης θυμίζει τον τρόπο που γιορτάζουν τα Μιαούλεια. Αλλωστε, τα πάντα στην Υδρα -ιστορία, θρησκεία, αρχιτεκτονική- δένουν μεταξύ τους με έναν απίθανο τρόπο. 

ΓΙΡΟΜΕΡΙ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ

Γλέντι για εκείνους που έφυγαν

Η Ηπειρος, λένε, γλεντάει κλαίγοντας και κλαίει τραγουδώντας και αυτό θα το καταλάβετε αν βρεθείτε το Πάσχα στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας, ένα χωριό που τηρεί απαρέγκλιτα ένα παμπάλαιο ταφικό έθιμο. Κάθε χρόνο, τη Δευτέρα του Πάσχα και αφού την προηγούμενη μέρα έχουν γλεντήσει οι... ζωντανοί, το πανηγύρι που στήνεται είναι προς τιμήν των νεκρών. Μετά τη λειτουργία στην εκκλησία της Αγίας Σωτήρας, οι κάτοικοι μπαίνουν στο κοιμητήριο του χωριού συνοδεία ορχήστρας και παίζουν πάνω από κάθε τάφο το αγαπημένο ηπειρώτικο τραγούδι του εκλιπόντος, ξεκινώντας από τον πιο πρόσφατα «χαμένο».

«Παρά τη λύπη, αισθανόμαστε ότι δίνουμε χαρά, ότι τον έχουμε κοντά μας και χορεύει», λέει ο πρόεδρος του χωριού, Γρηγόρης Λέλες. Ακόμη κι αν κάποιος νεκρός δεν έχει δικό του συγγενή, οι υπόλοιποι χωριανοί αναλαμβάνουν να τραγουδήσουν στη μνήμη του. Με το κλαρίνο να επιβάλλεται, η ατμόσφαιρα χαρμολύπης κορυφώνεται και το θέαμα καθηλώνει. Αφού ολοκληρωθεί η ιδιότυπη καντάδα, ο τελευταίος κλείνει την πόρτα του κοιμητηρίου και αμέσως ξεκινούν το χορό κατευθυνόμενοι προς το χωριό, με τα όργανα επικεφαλής, περνώντας και σταματώντας σε όλα τα σπίτια, μεταφέροντας μαζί και το γλέντι. Κι αν σε κάποιο από αυτά υπάρχει πρόσφατα χαμένος, τότε αντί για τραγούδια η ορχήστρα παίζει ηπειρώτικα μοιρολόγια. Σύμφωνα με τους ντόπιους, το έθιμο έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία όταν σφαγιάστηκαν όλοι οι άντρες των γύρω συνοικισμών και οι γυναίκες μοιρολογούσαν στα μνήματά τους. Ωστόσο, σύμφωνα με τους λαογράφους, παρά τα εμφανή παγανιστικά σύμβολα συνδέεται απόλυτα με τη χριστιανική νίκη της ζωής επί του θανάτου μέσω της Ανάστασης. 

Θυμίζει, μάλιστα, το έθιμο που τηρούν και οι Πόντιοι την Κυριακή του Θωμά (την επομένη του Πάσχα), οι οποίοι, μάλιστα, στρώνουν... τραπέζι πάνω στους τάφους. Αυτό, αν θέλετε να το ζήσετε από κοντά, δεν έχετε παρά να επισκεφτείτε το νεκροταφείο στα Σούρμενα Αττικής.

ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΣΕ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

Τα αερόστατα που φωτίζουν τον ουρανό του Λεωνιδίου, η έτσι κι αλλιώς μαγική Σαντορίνη με τα αναμμένα τενεκεδάκια στο κεφαλοχώρι του Πύργου και η εμπειρία του Πάσχα στην καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, με τη μυσταγωγική περιφορά του Επιταφίου.

ΛΕΩΝΙΔΙΟ

Φωτιά στη νύχτα

Στο Λεωνίδιο, μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη», γύρω στα 500 αερόστατα απελευθερώνονται στον τσακώνικο ουρανό από τις τέσσερις ενορίες της πόλης, σε ένα έθιμο που κρατά από τα τέλη του 19ου αιώνα. Με τις καμπάνες να σημαίνουν χαρμόσυνα, τα πολύχρωμα αερόστατα ξεμακραίνουν και χιλιάδες φλογίτσες ταξιδεύουν στον ουρανό. Οι προετοιμασίες ξεκινούν από τον Ιανουάριο και συχνά τα παιδιά μαθαίνουν στο σχολείο τα απαιτούμενα για την κατασκευή τους! 

Και οι τέσσερις Επιτάφιοι τις Μεγάλης Παρασκευής αξίζουν την προσοχή σας, καθώς οι ντόπιοι φροντίζουν να συσκοτίσουν την Αγορά και στολίζουν τους σκοτεινούς δρόμους με 2.000-3.000 αυτοσχέδια νεραντζάκια (τα αδειάζουν και τοποθετούν μέσα τους ένα κεράκι), που δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Την Κυριακή του Πάσχα το απόγευμα, στη «Γιορτή της Αγάπης», στην κεντρική πλατεία, ο ένας από τους τέσσερις ιερείς απαγγέλλει το Ευαγγέλιο στην τσακώνικη διάλεκτο. Αμέσως μετά αρχίζει το γλέντι με τσακώνικους χορούς και χορευτική ομάδα με παραδοσιακές φορεσιές, η οποία καταφτάνει μέσα από μια εντυπωσιακή πομπή. Ακόμη, 100-200 αερόστατα πετιούνται, αυτή τη φορά από τους επισκέπτες!

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

Η αγάπη είναι δρόμος

Στη Μονεμβασιά ο ρομαντισμός κρύβεται στην ίδια την καστροπολιτεία, μέσα στην οποία η περιφορά του Επιταφίου αποκτά άλλη αίσθηση. Η πομπή διασχίζει τα καλντερίμια και τις στοές με αναμμένα κεριά και σταματά σε κάθε εκκλησάκι και κάθε σημαντικό αρχοντικό (χαρακτηριστική είναι η στάση και οι ψαλμοί για τους «άρχοντες» του κάστρου που γίνονται στον ξενώνα Αρδάμη, κτίριο το οποίο στέγασε το κυβερνείο επί Ενετών, το διοικητήριο επί Τουρκοκρατίας και φιλοξένησε δύο αυτοκράτορες του Βυζαντίου).

Στο μεταξύ, απουσιάζουν τα αυτοκίνητα και το έντονο ηλεκτρικό φως, ενώ οι ψαλμωδίες αντηχούν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα πάνω στο βράχο. Η κατάνυξη διατηρείται και την Ανάσταση, αφού τα πολλά δυναμιτάκια απαγορεύονται εντός του Κάστρου, ενώ το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα γίνεται στην κεντρική τάπια το κάψιμο του Ιούδα: είναι η μοναδική στιγμή που την υποβλητική ατμόσφαιρα... διαταράσσουν για λίγο οι εκρήξεις.

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

Μαγεία δεν είναι μόνο η καλντέρα

Τη Μεγάλη Παρασκευή, ο Πύργος Σαντορίνης γεμίζει τενεκεδάκια που τρεμοπαίζουν σαν αναμμένα καντήλια. Τοποθετούνται στο κάστρο, στις στέγες των σπιτιών, στους τρούλους των εκκλησιών, σχεδόν... παντού, σχηματίζοντας ένα φωτεινό ποτάμι μέσα από το οποίο περνά ο Επιτάφιος καθώς οι νοικοκυρές τον ραίνουν με ροδόνερο ή άρωμα.

Από μακριά μοιάζει με φωτισμένο πλοίο ή κάστρο που φλέγεται. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και στο χωριό Ακρωτήρι. Οι ντόπιοι προτείνουν να κάνετε Ανάσταση στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στο ψηλότερο σημείο του νησιού, στις 9-10 το βράδυ, όπου δεν επιτρέπεται η ρίψη βαρελότων και πυροτεχνημάτων. 

Την Κυριακή σε αρκετά χωριά μπορείτε να παρακολουθήσετε το κάψιμο του Ιούδα, ενώ τη Μεγάλη Παρασκευή το απόγευμα αξίζει να βρίσκεστε στο Εμπορείο για το «έθιμο των σήμαντρων»: οι κάτοικοι διασχίζουν όλο το χωριό με καμπανάκια, μεταλλικά αντικείμενα και ό,τι... θορυβώδες έχει ο καθένας. Μαζί με τις τσαμπούνες και τις ροκάνες, καλούν τους χωριανούς στον Επιτάφιο!

ΣΕ ΤΟΠΟΥΣ ΦΤΙΑΓΜΕΝΟΥΣ ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ

Μάνη και Μετέωρα αντιπροσωπεύουν την ακατέργαστη ομορφιά της ελληνικής φύσης. Η μεν από ιδιοσυγκρασία, τα δε λόγω της μακραίωνης μοναστικής παράδοσης, αποτελούν ιδανικούς προορισμούς για όσους θέλουν να ζήσουν το Πάσχα αλλιώς.

ΜΕΤΕΩΡΑ

Μαντίλια στο βράχο

Μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO σήμερα, τα έξι ενεργά μοναστήρια των Μετεώρων ζουν την απόλυτη κατάνυξη τη Μεγάλη Εβδομάδα. 

Οι λιτοί Επιτάφιοι και οι ταπεινές Αναστάσεις, χωρίς βαρελότα, υπογραμμίζουν το συναίσθημα δέους που γεννά, έτσι κι αλλιώς, το τοπίο, μεταφέροντας τον επισκέπτη σε άλλη διάσταση. Ευκολότερη πρόσβαση έχει η γυναικεία Μονή Στεφάνου, ιδιαίτερη ατμόσφαιρα θα βρείτε στα μεγαλειώδη μοναστήρια Βαρλαάμ και Μεγάλου Μετεώρου, ενώ εκείνα του Αναπαυσά και της Αγίας Τριάδας είναι τα πιο ήσυχα, καθώς κατοικούνται από έναν μόνο ηγούμενο. 

Αυτό που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χάσετε, πάντως, είναι η γιορτή του Αγίου Γεωργίου του Μαντηλά, την Τρίτη του Πάσχα, κατά την οποία οι νέοι του χωριού Καστράκι αναρριχώνται στο βράχο έως τη σκήτη μεταφέροντας στη ζώνη τους εκατοντάδες πολύχρωμα μαντήλια - τάματα των ντόπιων. Τα κρεμούν στο βράχο και κατεβάζουν εκείνα της προηγούμενης χρονιάς, που μοιράζονται ως φυλαχτό. Η πεζοπορία ανάμεσα στα βράχια είναι άλλη μια υπέροχη εμπειρία, όπως και η αναρρίχηση. Από τα πιο εύκολα και όμορφα μονοπάτια είναι εκείνο που οδηγεί από την Καλαμπάκα στην Αγία Τριάδα και εκείνο που συνδέει το Καστράκι με το Αγιο Πνεύμα.

ΜΑΝΗ

Ο παράδεισος του περιπατητή

Αν πάλι βρεθείτε στη Λακωνική Μάνη, να ξέρετε πως η άνοιξη είναι η καλύτερή της εποχή. Το άγριο τοπίο με τα ολοπέτρινα χωριά και τους αυστηρούς πολεμόπυργους γεμίζει αγριολούλουδα και η πεζοπορία στα μονοπάτια της που μοσχοβολούν αγριοθύμαρο και φασκόμηλο μαγεύει. Μην παραλείψετε να περπατήσετε το μονοπάτι 40 λεπτών ως τον φάρο του Ακροταινάρου όπου σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες βρίσκονταν οι Πύλες του Άδη. 

Εύκολη πεζοπορία είναι κι εκείνη που οδηγεί στο πανέμορφο εκκλησάκι της Αγήτριας. Επισκεφτείτε τα σπήλαια Διρού που είναι από τα σπουδαιότερα του κόσμου, τους ασύλληπτης αρχιτεκτονικής βυζαντινούς ναούς και φυσικά τα πανέμορφα χωριά σε όλη τη διαδρομή από την Αρεόπολη έως το Ταίναρο (σταματήστε οπωσδήποτε στον Γερολιμένα, στην ολοπέτρινη Κοίτα και την συγκλονιστική Βάθεια). Σε όλα τα κατοικημένα χωριά τη Μεγάλη Παρασκευή θα απολαύσετε την κατανυκτική περιφορά του Επιταφίου.

Παλαιότερα ένα ιδιαίτερο έθιμο που είχε μεγάλη αξία λόγω της περιβόητης μανιάτικης βεντέτας ήταν εκείνο της συμφιλίωσης ή συγχώρεσης, την Κυριακή του Πάσχα, κατά το οποίοι οι ορκισμένοι εχθροί αντάλλαζαν το φιλί της Αγάπης. Σήμερα έχει ατονήσει, ωστόσο δεν είναι απίθανο να τη συναντήσετε σε κάποιο χωριό. Η μανιάτικη πασχαλινή συνήθεια πάντως που συνεχίζεται είναι η επίσκεψη τη Δευτέρα του Πάσχα στα νεκροταφεία, όπου οι Μανιάτες τιμούν τους νεκρούς τους «προσφέροντάς» τους πασχαλινές κουλούρες και κόκκινα αυγά.

ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΡΟΤΟΥ-ΛΑΜΨΗΣ

Χίος και Καλαμάτα κηρύσσουν πόλεμο το Πάσχα! Ρουκέτες και σαΐτες κατασκευάζονται μήνες πριν και εκτοξεύονται την Ανάσταση και την Κυριακή του Πάσχα, προσφέροντας θέαμα και... εκκωφαντικό άκουσμα.

ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ ΧΙΟΥ

Φλεγόμενα «βέλη»

Στον Βροντάδο της Χίου τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα έχουν ως «άντρο» τους τις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής. Οι ρουκέτες περιέχουν μείγμα κάρβουνου, νίτρου και θειαφιού και οι επιθέσεις ξεκινούν από τις 9 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου.

Η κορύφωση έρχεται αμέσως μετά το «Χριστός Ανέστη», σε ένα φαντασμαγορικό θέαμα με φλεγόμενα τόξα στον ουρανό, το οποίο αξίζει εναλλακτικά να παρακολουθήσετε από τη Μονή Αγίου Μακαρίου αλλά και από άλλα σημεία του όρους Αίπος, πάνω από το χωριό. Αν προτιμάτε πιο ήσυχο εορτασμό μπορείτε να παρακολουθήσετε την Ανάσταση και το κάψιμο του Ιούδα στον πανέμορφο μεσαιωνικό οικισμό Μεστά. Τη Μ. Παρασκευή η περιφορά του Επιταφίου είναι άκρως ατμοσφαιρική - ζήστε την κατανυκτικά στην περίφημη Νέα Μονή Χίου. Ιδιαίτερο θέαμα είναι ο Επιτάφιος το πρωί της Μ. Παρασκευής στο ερειπωμένο χωριό Κυδιάντας - αποκλειστικά από τους παλιούς κατοίκους, χωρίς καν ιερέα.

ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Χορός της φωτιάς

Ο σαϊτοπόλεμος της Καλαμάτας είναι ένα πραγματικά εντυπωσιακό έθιμο. «Ζεϊμπέκικο της φωτιάς» τον έχει χαρακτηρίσει πολύ εύστοχα ο Χρήστος Ζερίτης του Κέντρου Λαογραφικών Μελετών Καλαμάτας, που μάχεται να διασώσει τις παλιές παραδόσεις του τόπου. Περίπου επτά μπουλούκια των 15-30 ατόμων, φορώντας ή όχι παραδοσιακές ενδυμασίες, παίρνουν θέσεις μάχης το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα. 

Ανάβουν τις σαΐτες τους, οι οποίες είναι φτιαγμένες από χαρτόνι σε σχήμα σωλήνα και γεμισμένες με μπαρούτι, και αρχίζουν τον ιδιότυπο πόλεμο-χορό, σκορπώντας σπίθες παντού. Λέγεται πως οι ρίζες του εθίμου εντοπίζονται στην τουρκοκρατία, όταν οι πολεμιστές εμπνεύστηκαν τις αυτοσχέδιες σαΐτες και με αυτές κατάφεραν να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Ζερίτη, το έθιμο γεννήθηκε προκειμένου να τιμηθούν οι πολεμιστές της Βέργας και όχι προς μίμησή τους, αφού τότε αποδεδειγμένα δεν υπήρχε πλεόνασμα μπαρούτης. Ενδιαφέρον έχει και η «ανατίναξη του Ιούδα» στις συνοικίες Αβραμόγιαννη και Ράχη, όπως επίσης τα ιδιαίτερα «Ξαμόνια» της Μ. Πέμπτης: οι κάτοικοι της Ράχης και άλλων βόρειων συνοικιών πραγματοποιούν μια μεταμεσονύχτια πομπή στα ξωκλήσια της βόρειας Καλαμάτας, ανάβουν τα καντήλια και ψέλνουν ύμνους μέχρι το πρωί. 

ΓΕΦΥΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Στη Σύρο και την Τήνο το Πάσχα γιορτάζεται ταυτόχρονα στις κοινότητες καθολικών και ορθοδόξων (προκειμένου να μη δημιουργούνται προβλήματα στις μεικτές οικογένειες). Αξίζει να παρακολουθήσετε κάποιο από τα πασχαλινά καθολικά δρώμενα, που συμπίπτουν με τα ορθόδοξα.

ΤΗΝΟΣ

Η καθολική εκδοχή

Στην Τήνο καθολικές ενορίες υπάρχουν στη Χώρα, στο χωριό Ξινάρα -όπου βρίσκεται 

ο καθεδρικός ναός της Παναγίας του Ροδαρίου- και σε διάφορα άλλα χωριά, όπως είναι η Κώμη, η Καλλονή, η Στενή και ο Κάμπος. Την Κυριακή των Βαΐων πραγματοποιείται λιτανεία με κλαδάκια από φοίνικες και ελιές, ενώ τη Μ. Τετάρτη το βράδυ οι καθολικές ενορίες συγκεντρώνονται στον καθεδρικό της Ξινάρας, όπου γίνεται η ευλογία των Αγίων Ελαίων, με τη συμμετοχή των παιδιών που πρόκειται να λάβουν το χρίσμα την Πεντηκοστή. Τη Μεγάλη Παρασκευή, στις 10.30 το πρωί, αξίζει να παρακολουθήσετε στην Ξινάρα την αποκαθήλωση του Σταυρού - ακολουθεί η λιτανεία της Πονεμένης (Παναγίας), η οποία απεικονίζεται καρφωμένη με ξίφος. Υπάρχει ένα ακόμη ξεχωριστό τελετουργικό με τα λεγόμενα «εργαλεία ή μυστήρια του Πάθους», ενώ τη νύχτα της Ανάστασης έχει ενδιαφέρον το άναμμα φωτιάς στις αυλές των εκκλησιών. 

ΣΥΡΟΣ

Δύο εκκλησίες, μία Ανάσταση

Στη Σύρο, και πιο συγκεκριμένα στην Ανω Σύρο, την προτελευταία Κυριακή της Σαρακοστής πραγματοποιείται ο Δρόμος του Σταυρού, με σημείο εκκίνησης το χώρο που βρίσκεται κάτω από το δημοτικό σχολείο, στους πρόποδες του οικισμού. 

Προΐσταται ο καθολικός επίσκοπος Σύρου, συμμετέχουν ιεροί, μοναχοί και μοναχές της Καθολικής Εκκλησίας και πλήθος πιστών. Πρόκειται για την ανάμνηση των Παθών του Ιησού και της πορείας προς τον Γολγοθά μέχρι τη Σταύρωσή Του. Οι πιστοί ψέλνουν παραδοσιακούς ύμνους, ενώ γίνονται και 14 στάσεις όπου διαβάζονται βιβλικά αναγνώσματα και σκέψεις γύρω από τη σημασία του γεγονότος που αναπαριστά η εκάστοτε στάση. Στην κορυφή του λόφου της Ανω Σύρου βρίσκεται ο καθεδρικός ναός του Αγίου Γεωργίου (ή Σαν Τζώρτζη - πρόκειται για τη μητρόπολη των καθολικών της Σύρου), όπου τελείται η θεία λειτουργία. Πέραν αυτού, αξίζει να παρακολουθήσει κανείς την περιφορά του Επιταφίου από τον ιερό ναό της Ευαγγελιστρίας στην Ερμούπολη και τον Αγιο Σεβαστιανό, στα όρια Ανω Σύρου και Ερμούπολης. 

πηγη:kathimerini.gr