Ο συμβολισμός της στολής των ευζώνων

Φουστανέλα, τσαρούχι, φούντα, φέσι!

Κάθε 25η Μαρτίου βλέπουμε τους εύζωνες να παρελαύνουν ή ντύνουμε τα παιδιά μας τσολιαδάκια για την παρέλαση του σχολείου. Τι συμβολίζει όμως η ευζωνική ή αλλιώς τσολιαδίστικη στολή ή "ντουλαμάς" όπως ονομάζετε ολόκληρη η στολή που κάθε χρόνο την 25η Μαρτίου έχει την τιμητική της;

Η φουστανέλα ήταν παραδοσιακό ένδυμα κυρίως των βοσκών, στα Βαλκάνια. Το ρούχο χρησιμοποιήθηκε από τους Αρβανίτες, και ιδίως του Tόσκηδες, πολλοί από τους οποίους πολέμησαν υπέρ της Επανάστασης του 1821.

Δημήτρης Μαυρομιχάλης, έργο του Louis Dupre (1819)

Με την αρβανίτικη επιδρομή στον Μοριά, καθιερώθηκε και σαν ενδυμασία των ελληνορθοδόξων Πελοπονησίων. Η Ρούμελη είχε προηγηθεί. Ωστε, υπάρχει μια τοπογραφία της φουστανέλας. Στην Ηπειρο κυριαρχούσε ο ντουλαμάς (από σκούρο ντρίλι), ενώ στον Μοριά (όπου δεν κάνει κρύο) αρκούσε μια ελαφριά φουστανέλα κι ένα γελέκι». Ωστόσο, κατά την επίσημη εκδοχή, όπως παρουσιάζεται στο σχετικό ενημερωτικό έντυπο της Προεδρικής Φρουράς, «ο τύπος της στολής αρχίζει να διαμορφώνεται από την εποχή του Ομηρου, με κύριο χαρακτηριστικό της τη ζώνη, που ως στοιχείο υποδηλώνει την ανωτερότητα αυτού που τη φορά, δηλαδή του "καλά ζωσμένου" μαχητή, που ονομαζόταν Εύζωνας».('ευ΄'+'ζώνες'=οι καλά ζωσμένοι)

Μέχρι τη δεκαετία του 1890 φοριόταν και στην Ελλάδα, οπότε και αντικαταστήθηκε για λόγους μόδας από «τα φράγκικα», αυτό δηλαδή που σήμερα αποκαλούμε παντελόνι. Η φουστανέλα είναι ουσιαστικά η εξέλιξη του ανδρικού δωρικού χιτώνα.

Η φουστανέλα ως επίσημη ενδυμασία των επίλεκτων στρατιωτών του ελληνικού στρατού (δηλ. των Ευζώνων) έλκει την καταγωγή της από την ενδυμασία των οπλαρχηγών του 1821, καθιερώθηκε επίσημα από τον βασιλιά Όθωνα, καθώς ήταν η στολή την οποία φορούσε και ο ίδιος σε επίσημες εμφανίσεις.Ωστόσο η σημερινή της μορφή διαμορφώθηκε στην αρχή της δεκαετίας του ’70. 

Ο βασιλιάς

 Όθωνας

Κάθε φουστανέλα χρειάζεται 30 μέτρα λευκού βαμβακερού χασέ, αποτελείται από δύο πλευρές ή «φύλλα» και συντίθεται συνολικά από 400 μικρά κομμάτια υφάσματος τα οποία ράβονται μεταξύ τους.

Η λέξη φουστανέλα σημαίνει πολύπτυχη λευκή βαμβακερή ανδρική φούστα και οι 400 πτυχές – δίπλες που έχει αριθμούν όσα ήταν και τα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς. Το λευκό χρώμα που κυριαρχεί σε όλη την ευζωνική στολή συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών αγώνων.

"Οσο και εάν φαίνεται εντυπωσιακή, η φουστανέλα για εμάς που τη ράβουμε δεν είναι κάτι δύσκολο, χρειαζόμαστε δύο μεροκάματα. "εξηγεί ο Βαγγέλης Λάζος,υπεύθυνος του ραφείου της Προεδρικής Φρουράς,

Η φέρμελη είναι το γιλέκο του εύζωνα. Αποτελεί το δυσκολότερο, όσον αφορά την κατασκευή του, κομμάτι της ευζωνικής στολής διότι χρειάζεται καθημερινή δουλειά 7-8 μηνών και είναι ολόκληρη κεντητή στο χέρι .

Η φέρμελη, ιδιαίτερα η επίσημη, που φορούν οι αξιωματικοί, είναι γεμάτη κεντημένα σχέδια μικρομετρικής ακρίβειας και συμμετρίας, και συνιστά αναμφίβολα το πιο εντυπωσιακό από τα ενδύματα του ευζώνου.

Τα σχέδια που αποτυπώνονται πάνω της είναι πάντοτε ίδια,αλλά και διαφορετικά: Τα μοτίβα με λευκά και επίχρυσα νήματα προέρχονται μεν από την ελληνική παράδοση,αλλά η χρονολόγησή τους χάνεται στους αιώνες, εφόσον όμως τα σχέδια είναι αδύνατον να τυποποιηθούν και να αναπαραχθούν με μηχανικό τρόπο, κάθε φέρμελη είναι στην ουσία κάτι μοναδικό.Ένα από τα σχέδια αποτελούν τα αρχικά Χ και Ο, τα οποία θεωρείται ότι αντιστοιχούν στις λέξεις χριστιανός και ορθόδοξος.

Το πουκάμισο. Είναι λευκού χρώματος και έχει χαρακτηριστικά μεγάλο άνοιγμα μανικιών. Το λευκό χρώμα, το οποίο κυριαρχεί σε ολόκληρη την ευζωνική στολή, θεωρείται πως συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών αγώνων.

Το κόκκινο φάριο (ή φάρεο)Είναι το καπέλο του εύζωνα. Το φάριο έχει κόκκινο χρώμα και είναι κατασκευασμένο από τσόχα. Στη θέση του μετώπου φέρει το ελληνικό εθνόσημο. Χαρακτηριστικό κομμάτι του φάριου αποτελεί η μακριά μαύρη φούντα, κατασκευασμένη από μετάξι.

Θεωρείται ότι συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση. Παρομοιάζεται με το τουρκικό φέσι, αν και για ευνόητους λόγους η ελληνική πλευρά αποφεύγει το συσχετισμό.

Οι κάλτσες.

Είναι λευκές και κατασκευασμένες από μαλλί. Κάθε εύζωνας φέρει από δύο κάλτσες σε κάθε πόδι. Οι κάλτσες στηρίζονται στη μέση του εύζωνα, κάτω από τη φουστανέλα, με τη βοήθεια μιας δερμάτινης ζώνης που ονόμάζεται 'ανάσπαστος'.

Οι καλτσοδέτες.Είναι μαύρου χρώματος και κατασκευασμένες από μετάξι.

Τα τσαρούχια είναι τα υποδήματα του εύζωνα. 

Είναι τα υποδήματα του εύζωνα. Είναι κόκκινου χρώματος και κατασκευασμένα από δέρμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού βρίσκονται καρφωμένα περίπου 60 καρφιά, τα οποία είναι υπεύθυνα για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά το βηματισμό ενός εύζωνα. Κατά μέσο όρο, το κάθε τσαρούχι ζυγίζει τρία κιλά.

Χαρακτηριστικό κομμάτι των τσαρουχιών αποτελούν οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Θεωρείται πως η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία μάχη «σώμα με σώμα». Άλλη άποψη είναι ότι οι φούντες προστάτευαν τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.

Οι δερμάτινες φυσιγγιοθήκες.

Χειροποίητη και κατ’ ουσίαν μοναδική, κάθε επίσημη στολή με πλήρη εξάρτυση, ζυγίζει περί τα 13 κιλά, ένα όχι και τόσο ευκαταφρόνητο φορτίο για τον εύζωνο που παρελαύνει,πόσο μάλλον για τον πολεμιστή του '21. 

Η ευζωνική στολή που περιγράφεται παραπάνω αποτελεί την επίσημη εκδοχή. Οι εύζωνες που φυλάσσουν το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη φέρουν αυτή τη στόλη μόνο τις Κυριακές ή κατά τη διάρκεια εθνικών εορτών. Τις υπόλοιπες μέρες φέρουν την καθημερινή ευζωνική ενδυμασία. Σε αυτήν, το λευκό πουκάμισο, η φέρμελη και η φουστανέλα αντικαθίστανται από τον ντουλαμά, τη χαρακτηριστική στολή των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα, βασισμένη στην παραδοσιακή ενδυμασία του χωριού Άλωνα Φλώρινας. Ο χειμερινός ντουλαμάς είναι σκούρου μπλε χρώματος, ενώ ο θερινός ανοικτού καφέ. Σε εθιμοτυπικές εκδηλώσεις της Προεδρικής Φρουράς, ορισμένοι εύζωνες φέρουν τις παραδοσιακές στολές της Κρήτης και του Πόντου, ως αναγνώριση της συμβολής αυτών των περιοχών στους εθνικούς αγώνες.

πηγη:tilestwra.com/ethnos.gr/i-diadromi.gr